Madencilik kanununda önemli değişikleri içeren yasa 24.07.2025 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlandı ve tüm maddeleri bu tarih itibarı ile yürürlüğe girdi.
Yayınlanan 7554 sayılı kanun uyarınca, maden kanunundaki başlıca değişiklikleri maddeler halinde yazıyorum.
1. Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir tanımı kaldırıldı
Çevre Kanunu’nda yer alan ve çoğu zaman yanlış anlaşılmalara da sebep olan Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir ibaresi, madde metninden çıkarılmış ve konu daha yalın ve anlaşılır bir hale gelmiştir.
Çed Gerekli Değildir demek, doğayı talan edin demek değildir. ÇED yönetmeliğinde, bu karar şu şekilde ifade edilmektedir :
Çevresel etki değerlendirmesi gerekli değildir kararı:
Ek-2’deki listede yer alan çevresel etkileri ön inceleme ve değerlendirmeye tabi projelerin, çevre üzerindeki muhtemel olumsuz etkilerinin, alınacak önlemler sonucunda ilgili mer’i mevzuat ve bilimsel esaslara göre kabul edilebilir düzeyde olduğunun belirlenmesi üzerine, projenin gerçekleşmesinde çevre açısından sakınca görülmediğini belirten Bakanlık kararı
Ancak yine de bu konudaki yanlış anlaşılmaların önüne geçilmesini de kolaylaştıracak şekilde bu tanımın kaldırılması yerinde olmuştur.
2. Ruhsat bedellerinde genel bütçeye olan katkı arttırıldı
Kanunda işletme ruhsatlarından elde edilen gelirin %50’si genel bütçeye aktarılıyordu, bu oran %70’i çıkarıldı.
3. Rehabilitasyon bedeli adıyla ayrı bir fon oluşturulacak
Madencilikte en önemli sorunlardan biri de maden rezervi tükendiğinde, yahut çalışmalar bir şekilde sonlandığında, maden alanının tekrar doğaya kazandırılması, ağaçlandırılması, şevlendirilmesi vb. çalışmaların yapılmaması oluyor. Devlete sunulan ÇED raporlarında tüm bu rehabilitasyon süreçlerinden bahsedilse ve bu çalışmaların yapılacağı taahhüt edilse de bir çok firma bu taahhütlerini yerine getirmiyor.
Yeni düzenleme ile, işletme ruhsat bedeli kadar bir para, rehabilitasyon bedeli adı altında alınacak ve hazine bu parayı maden faaliyeti bitip rehabilitasyon yapılıncaya kadar işletmeci adına nemalandıracak. İşletmeci rehabilitasyonu yapınca, parası iade edilecek, yapmazsa elde edilen bu gelir ile alanlar rehabilite edilecek. Rehabilitasyon bedelleri, haczedilemeyecek, temlik ya da rehin verilemeyecek. “Çevre ile uyum teminatı” hükümleri kaldırılıp rehabilitasyon bedeli adıyla yeniden süreç şekillenecek.
4. Önce izin, sonra ruhsat
Sektördeki sıkıntılardan biri de, ihalelerle hemen ruhsatları düzenlemek, sonra izin süreçlerini başlatmak idi. Ormanlar hariç diğer alanlarda, MAPEG, ilgili kurumlardan önce izin alacak, sonra ruhsat çıkacak. Kurum izinleri için 3 ay + ilave 1 ay maksimum süre var. Bu süre zarfında ilgili kurumlar, projelerde değişiklik talep edebilecek.
5. Devlet ormanlarında bedelsiz altyapı izinleri
Orman bedelleri madencilikte önemli gider kalemlerinden biri. Henüz daha üretime başlamamışken, orman izin bedelleri ödeniyordu. Yapılan düzenleme ile maksimum 3 yıllık bir süre boyunca bedelsiz altyapı izni verilmesinin önü açıldı.
“Devlet ormanları içinde maden aranması ve işletilmesi ile madencilik faaliyeti için zorunlu tesis, yol, enerji, su, haberleşme ve altyapı tesislerine 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu hükümlerine göre Genel Müdürlüğün talebi üzerine üç ay içinde yirmi dört ay süreyle bedelsiz izin verilir. Genel Müdürlükçe talep edilmesi halinde izin süresi on iki ay uzatılır. “
6. Stratejik veya kritik maden tanımı ve kurul izinleri
Yeni düzenleme ile stratejik veya kritik maden tanımı oluşturuldu.
“Arz kesintisi veya yüksek fiyat artışı hâlinde ciddi ekonomik sorunlar veya güvenlik zafiyeti doğurabilecek, sanayi üretiminin temel girdilerinden olan ve yüksek arz riski taşıyan madenler, kritik maden olarak kabul edilir.”
“Ulusal güvenlik ve ekonomik refah için yüksek öneme sahip olan ve iç veya dış etkenler nedeniyle arzı kısıtlanabilecek madenler, stratejik maden olarak kabul edilir.”
4. Grup madenler ( Altın, Gümüş, Platin, Bakır, Kurşun, Çinko · Demir, Krom vb.) ile stratejik veya kritik madenlere izin verilmemesi halinde, “… sahanın rezerv potansiyeli, yeri, cinsi ve ekonomiye katkısı gibi hususlar dikkate alınarak Bakanlıkça yapılacak başvuru üzerine izin hakkında nihai karar, üstün kamu yararı çerçevesinde Kurul tarafından verilir.” Maddesi ile önemli madenler için bürokratik engellerin hafifletilmesi amaçlandı.
7. Stratejik veya kritik madenlerde stok ve acele kamulaştırma
Stratejik veya kritik madenlerde kamulaştırma kanunu hükümleri doğrultusunda acele kamulaştırma yapılabileceği gibi, bir önceki yılın üretim miktarının %10’unu geçmemek kaydı ile belli oranda yahut miktarda stok yapılabilmesine de Cumhurbaşkanınca karar verilebilecek.
8. Devlet hakkında Krom madenine özel düzenleme
Daha önce krom madeninden, Londra metal borsasındaki fiyatına göre değişken devlet hakkı alınıyordu. Krom bu 3 sayılı tablodan çıkarıldı ve artık sabit %3 oranında devlet hakkı alınacak. Güncel krom fiyatları ile bu oran %5 civarında idi.
9. Asgari devlet hakkında düzenleme
Daha önce işletme izni olan yerlerden, asgari her yıl ruhsat bedeli kadar devlet hakkı alınıyordu, bu oran asgari ruhsat bedelinin %50 fazlası olarak revize edildi. Böylece, atıl duran işletmeler, üretmese de daha çok devlet hakkı verecek. Kaynak tuzlaları, lületaşı ve oltutaşı ise bu maddeden muaf tutuldu.
10. Arama ruhsatı almak için, yatırım teminatı gerekiyor
İhale sonrası arama ruhsatı için , ihale bedeli yatırıldıktan sonra ruhsat bedeli yatırmak yeterli idi. Şimdi yeni düzenleme ile birlikte yatırım tutarının %5’i kadar yatırım tutarı teminatı da sunulması gerekiyor.
11. Maden ruhsatlarının ihale şartları değişti
Yeni kanunda maden gruplarının ihale çerçevesinde, 2-b grubu ile 4. Grup madenlerde genel müdürlük değerlendirmesi ihale için belirleyici olacak. Değişen fıkra ve eklenen ek cümle şu şekilde :
(Değişik cümle:19/7/2025-7554/10 md.) I. Grup, II. Grup (a) ve (c) bendi, III. Grup ve V. Grup maden ruhsatları ihale ile verilir. (Ek cümle:19/7/2025-7554/10 md.) Sahayla ilgili konum, rezerv ve geçmiş bilgiler doğrultusunda Genel Müdürlük tarafından gerekliliği ortaya konulan hâllerde II. Grup (b) bendi ve IV. Grup maden ruhsatları da ihale ile verilir. İhale ilanı Resmî Gazete’de yayımlanır.
12. Enerji ihtiyacı için zeytinliklere ara formül
Kanuna eklenen geçici 45. Madde ile, kanun maddesi yürürlüğe girdiğinde, mevcutta ruhsatı olan üzerinde zeytinlik bulunan ekli krokili yerlerde, faaliyetin başka yerde yapılmasının mümkün olmadığı durumlarda, buralarda madencilik faaliyeti yürütülmesine ve geçici tesis yapılmasına bakanlıkça izin verilebiliyor.
Bu işlemleri yapabilmek için zeytinlerin en yakın il ilçeye taşınmasına öncelik verilmesi şartıyla, taşınan veya taşınamayan zeytinlerin en az 2 katı zeytin ağacı sahasının tesis edilmesi zorunlu tutuluyor. Bu sahalarda zeytinliklerin bakım ve rehabilitasyonu için her yıl işletme ruhsat bedeli kadar ayrıca ücret alınacak.
Bu süreç içinde zeytinliği kamulaştırılan maliklere, talep etmeleri halinde harca esas değerin %1’i üzerinden hazineye yahut kamu iktisadi teşebbüslerine ait taşınmazlar, 20 yıl süre ile doğrudan kiralanabilecek, 20 yıl sonunda bakım yükümlülüklerini yerine getirenlere, 10 yıl sürelerle kiralama uzatılabilecek.